Met een zuigerpomp kan je water tot een diepte van ca. 5 meter oppompen. De aanvoerleiding was vroeger in lood. Het pomphuis kan in hout, maar is meestal van gietijzer. Bij vorst moet de pomp goed beschermd of leeggelaten worden. Ze vriest makkelijk stuk. De dichtingen zijn van leer.

stenenpompDe pomp is een cilinder die onderaan door een buis of slang verbonden is met het grond- of putwater, en vanboven een overloop of uitloopstuk heeft. Door een goed passende zuiger (lederen sluiting) in de pomp omhoog te trekken wordt het water aangezogen. De bovenkant van de gedeeltelijk opengewerkte zuiger is met een (eventueel verzwaarde) leren schijf afgesloten. Die valt en perst zich dicht (door de druk van het water erboven) als de zuiger omhoog gaat. Het water boven de zuiger kan door de overloop weg.
De zuiger is een stang met daaraan een brede houten schijf met een sluitende leren riem op de rand.

Als de zuiger naar beneden gaat opent de klep erin door de druk van het water er onder.
Er is nog een tweede klep of vlotter nodig in de pomp bovenop de aanvoerslang. Meestal is dit een spits, langwerpig gewichtje met bovenaan een lederen schijf. Het zweeft in het water wat mee naar boven tijdens het zuigen. Als de zuiger naar onder gaat blijft het leer vast liggen, gecentreerd door het gewichtje.

Lucht kan door nog kleinere kiertjes dan water. Zoveel te dichter het systeem is, zoveel te beter het werkt. Als er lucht in komt kan er water wegsijpelen. De dichtingen kunnen uitdrogen en vervormen, waardoor er nog meer lucht in en water uit kan. Droog pompen werkt niet. De pomp moet dan eerst met water opgegoten worden, waardoor ze terug luchtdicht kan werken.

Het werkt nog veel beter als er nog een derde (terugslag)klep onder aan de slang in de put gemonteerd wordt. De klep kan (zoals de tweede beschreven vlotter) maar in één richting open (en water doorlaten). Daardoor kan het water van de pomp en de leiding niet terugvloeien. Dat vermijdt veel opgieten en nutteloos droog pompen.

Als je een oude pomp herstelt kan je zelf dichtingen knippen uit leer, of uit een oude rubberen binnenband. Eerst netjes en duidelijk aftekenen, want tijdens het knippen kan het materiaal uitleuren en vervormen. Dus liever rustig en ontspannen werken.