Naar een betere wereld? Wat is er nu dan mis?
Een beknopte selectie zal volstaan, een resem items wordt vervelend.
We hebben te maken met problemen die door de mens, onze (westerse) gewoonten en producties zijn veroorzaakt. Dat deden we een paar duizend jaar geleden ook al, maar nu veel sneller, met (te) veel mensen en op wereldschaal zodat kringloopsystemen en generaties levensvormen zich niet meer (tijdig) kunnen aanpassen, herstellen of veranderen. Al generaties consumeren we ons eigen ecosysteem en hypothekeren en koloniseren onze toekomst.
Zelfs nu we beseffen dat we daarmee onze eigen overlevingskansen (als soort) verspelen, blijven we egoïstisch dom kiezen voor comfortabele geldwinst op korte termijn.
De natuur met haar diversiteit en zelf-organiserend vermogen raakt uitgeput,
het milieu steeds meer vervuild,
het klimaat wordt oververhit. (Het verschil: … )
Natuur & omvat alle spontane levensvormen en ecosystemen op aarde, en het landschap zolang het niet of nauwelijks door de mens is gemanipuleerd. Alles op aarde wat niet door de mens is gemaakt is natuur. Ook de mens. Er is nog weinig ongerepte natuur.
Milieu & is het geheel van de natuurlijke, maatschappelijke en culturele omgeving die een levend organisme beïnvloedt, de levenssfeer met licht, lucht, water, bodem, mensen,.. En beïnvloedende omstandigheden.
Milieu heeft Franse wortels: mi als 'midden' en lieu voor 'plaats'.
Het klimaat & is het gemiddelde weer van de laatste 30 jaar. (Zie Ä Weer en klimaat)
We maken onze leefomgeving onleefbaar. Voor veel levensvormen. Generaties lang.
Wat is niet oké? Symptomen zien in onze leefwereld, de omgeving, feiten ..
ieder jaar sneuvelen warmterecords. Bodem, planten en mensen verzieken er door
- bosbranden, smeltende gletsjers en ijsmassa’s
- wateroverlast en droogte wisselen elkaar af
- meer stormschade
- voedselbanken krijgen steeds meer vraag én minder aanbod
- de zorgsector heeft te weinig en onderbetaald basispersoneel, en
- overal schandelijk lange wachtlijsten, ook voor sociale woningen (en aan de telefoon)
- superrijken worden snel veel rijker, middenklasse en armen alsmaar armer
- nucleaire dreigingen zijn reëel: oude centrales blijven overuren maken
- geen jaar zonder oorlog. En niemand weet wat Rusland zal doen (of Noord-Korea)
- ieder pandemisch virus (variant) kan snel wereldwijd gaan
- overheden doen alsof ze controle hebben
- verzilting (door stijgend zeewater, en zouter grondwater)
- erosie (uitslijten door wind en neerslag) van vruchtbare aarde
- monotone, dode akkers en (oranje) weilanden, mastodont voertuigen
- er spatten geen massa insecten meer dood tegen mijn autoruit, vroeger wel
- virtueel online leven en eenzaam oud worden
- dakloze bedelaars, kartonnen dozen tegenover bolide paleizen
- plastickorrels op stranden en rivieroevers
- bomen kappen, terreinen betonneren, smogwolken, stank, files, reclames, meer…
Van ‘het gaat mis’ naar het loopt uit de hand, het ontspoort, en out of control!
We kunnen symptomen bestrijden of onderdrukken, zoals in de geneeskunde. Dat is geen echte oplossing of verbetering. Het is net als Greenwash een schijnoplossing.
Het is beter eerst de echte oorzaken te zoeken, probleem te voorkomen, niet te laten verergeren, en een remedie te zoeken om de diepere oorzaak aan te pakken. De remedie moet in verhouding tot het probleem staan en goed gedoseerd worden. Te klein werkt niet (zie verder: 10-25%), te groot kan ongewenste (neven)effecten veroorzaken.
De oorzaken
We zouden gemakkelijk het grootste deel van onze problemen kunnen toewijzen aan de industrie (gemechaniseerde, grootschalige productie). Maar industrie doét niets, het zijn mensen die processen bedenken en opstarten. (Waarom?)
De eigenlijke oorzaak ligt dus in onze waarden en normen, en onze manier van leven.
Carl Gusav Jung (Het Onontdekte zelf) stelt dat ons onderbewuste ons bewuste managet. En daar zijn we ons niet (voldoende) van bewust. We kiezen voor de zekerheid van snel en kort gewin en bevrediging boven minder zekere lange termijnmogelijkheden. Onze oer-genen en -instincten bevelen: nú grijpen (eten) wat je nu kan grijpen.
We kiezen individueel heb- en gemakzuchtig voor comfort, status, macht, uiterlijk.
We kijken niet ver genoeg vooruit. Slechts tot aan onze volgende maaltijd, samenkomst, vakantie of verkiezing. Problemen die we nu veroorzaken, moeten we nu oplossen, of ze gewoon vermijden. (Bodem, lucht- en watervervuiling, radioactiviteit…) We leven zo fast food snelweg-snel dat we alleen nog op korte termijn denken (Zie Ä Tijdshorizon).
We maken misbruik van het feit dat we sommige problemen (met het blote oog) niet zien, proeven, voelen.. en negeren die luchtvervuiling, asbest, fijnstof, sproeistoffen, microplastics, PFAS.. waardoor ze met de tijd accumuleren en toenemen. Ik zie niets … ?
Stel je voor: je geeft je auto in bruikleen en krijgt hem terug: toegetakeld, vervuild, leeggeroofd, vol peuken .. Eng, voor iedere volgende gebruiker.
We krijgen de aarde voor heel korte tijd in bruikleen. En hebben er geen respect voor.
De geld-gedreven economie vernietigt ecologie. We krijgen onterecht het gevoel (opgedrongen) dat we moeten kiezen voor één van beide. Consumptie en productie zijn niet vraag-, maar winst-gedreven.
Alles wordt boekhoudkundig in geld uitgedrukt. Ander waarden als geluk, gezondheid, samenhorigheid worden niét in rekening gebracht. Reclame spiegelt ons voor dat alle andere waarden met rijkdom kunnen gekocht worden. Zelfs liefde.
Hebben is minder opwindend dan willen hebben. Hoe bevredigend is n product op zich?
De wereld wordt gerund door …
politieke principes
Met vooruitgang & bedoelen we meestal een verbetering op economisch, technisch of wetenschappelijk vlak. Voel je hem? We denken weer puur materialistisch. Het gaat niet over vredelievendheid, hulpvaardigheid, algemene gezondheid, spirituele voldoening…
En dan is nog de vraag wat we met ‘verbetering’ bedoelen. Snellere procedures? Meer winstgevend? Of rustgevende?
Industriële groei (& van ambacht naar fabriek, van grondstof naar product) is een ramp voor omgeving en gezondheid. Groei en spullentsunami leken vooruitgang. We produceren te veel (rommel, wegwerp, ongezond) en onvoldoende duurzaam (herstelbaar en levenslange garantie). Er is krimp nodig, en een andere economie: circulair, recyclerend, natuur herstellend en versterkend.
Kapitalisme: & privé investeren om winst te maken.
Neoliberalisme: & ondernemerswinst maximaliseren met minimale kosten en overheidsinvloed (behalve voor het handhaven van de vrije markt en het opdraaien voor geëxternaliseerde kosten). Het sprookje van de trickle down economie bleek een wet van trickle up graaiers. (Zie Ä Piketty, bij Kritisch consumeren.)
Communisme (& Rusland, China) is verworden tot staatskapitalisme met de staat als kapitaalhouder, en mengvormen met rijke elites (oligarchen en nieuwe miljardairs).
Wat ze gemeen hebben: the sky is the limit, eindeloos vervuilen (het lost toch vanzelf op) om eindeloos te verdienen.
De 1%: & rijksten die een onevenredig groot deel van het kapitaal, politieke invloed en productiemiddelen hebben. (Begrip van de Occupy-beweging.)
of economische machtsconcentraties
Kees Klomp, lector Betekeniseconomie aan de Hogeschool Rotterdam:
Het kapitalisme & is een economisch systeem gebaseerd op winst maken. Het brengt niet alleen klimaatverandering, maar ook biodiversiteitsverlies, milieuverontreiniging, sociale ongelijkheid, politieke polarisatie, depressie, burn-out –allemaal veroorzaakt door dit systeem waarin de economie móét groeien.
In de natuur gaat het om balans, en niet om groei.
Tussen kapitalisme met een de vrijemarkteconomie en communisme als staatsbestuur ligt een derde weg waarin niet de staat en niet de markt stuurt: de weg van de meent, de commons, de betekeniseconomie oftewel het domein van de burger.
Dit economisch model noemt Klomp het commonisme &.
Sommige bedrijven zijn rijker dan landen, hebben meer onderzoekers en medewerkers.
Vijf IT giganten Apple, Google, Facebook, Amazon, Microsoft regeren de digitale wereld.
Olie- en pharma-concerns sturen duidelijk hun eigen markt (artsen en beleid) aan.
Transport over zee is in handen van drie allianties: 2M, Ocean en THE (daarin 9 groepen).
De 10 grootste voedingsgroepen in 2022: Cargill, Nestlé, PepsiCo, ADM, Sysco, JBS, Bunge, George Weston LTD, Tyson Foods, Mars beheersen de voedselketten.
Grote banken (Morgan, City, BNP..) runnen onze financiën.
Begin 2022 was BlackRock de grootste vermogensbeheerder ter wereld met een belegd vermogen van +10 biljoen dollar.
Wie trekt er aan de touwtjes? Wie bepaalt de gang van zaken in onze wereld? Democratie of geld? Werknemers of aandeelhouders? Lobbyisten of kiezers? Geld of geluk?
Onze mentaliteit. Ons kapitalistisch denken. Onze winstfocus. Onze geldnorm.
We zijn ons niet BEWUST van de manier waarop we leven en de gevolgen ervan. Het is verworden tot sleur waarin we high-lights zoeken die reclame en media (tv, film) ons voorschotelen.
We hebben de drang om ons individueel te onderscheiden. Evolutionair is het belangrijk om eigen DNA door te geven. Daardoor vertonen we gedrag om belangrijker te lijken dan onze omgeving (buren, kennissen, familie, gemeenschap,.. via auto, kleding, hond, woning, tatoeages,..) Geld geeft aanzien. Individueel- komt vóór groepsbelang.
We zijn gewoontedieren die kiezen het materiele, eigendom en rijkdom, voor behoud en eigenbelang (of belang van de eigen groep), met angst voor wat we niet kennen, en voor schrik voor verandering.
Respect voor natuur(krachten) werd vervangen door gevecht om geld.
Geloof in hogere machten vervangen door onderdanigheid t.a.v. machtsbekleders.
Beleid en geldhonger plooien naar geld en macht.
Het WK voetbal Qatar 2022 roept intermenselijk vragen op over uitbuiting, slavernij, ongelijke behandeling van vrouwen, andersdenkenden, anders gelovenden, ander geslacht.. Door onderdrukkers als gelijken te behandelen geven we onze goedkeuring en zijn we ook onderdrukkers, houden we dit mee in stand. Niet?
Commons die iedereen toebehoorden (lucht, water, stromen, land, bergen) en waar allen samen over beslisten werden ingepalmd als persoonlijke eigendommen.
We moeten ongelijkheid inruilen voor evenwaardigheid.
We stellen onszelf egocentrisch aan de top van de piramide van levensvormen op aarde, i.p.v. ecocentrisch & er tussen. Onze overlevingskansen hangen af van veel andere soorten die we minderwaardig vinden. Met de bij als voorbeeld. We zitten in de zesde uitstervingsgolf & sinds het ontstaan van leven op aarde. De voorbije 15 jaar verdween o.a. 75% van de insecten. Veel van hun predatoren en hun voedsel volgen die evolutie.
Omdat de temperaturen razendsnel stegen is 252 miljoen jaar geleden 90% van alle levensvormen uitgestorven, de grootste uitstervingsgolf tot nu toe. Maar vandaag warmt de planeet nóg sneller op en sterven soorten in een nóg hoger tempo uit.
Ik vermoed dat we ons als soort nooit allemaal en volledig kunnen herprogrammeren om de oorzaken aan te pakken. Maar misschien kunnen we verstandig genoeg worden om anders te gaan denken en daardoor problemen te vermijden.
