In Nederland bevalt ongeveer dertig procent van de zwangeren thuis. Elders in het westen is dat slechts een paar procent. Het is een voordeel om op eigen, vertrouwd terrein te zijn.
Je kan beter niet thuis bevallen als je vorige bevalling een keizersnede was, of als je vóór de 37ste week in de zwangerschap bevalt, of ná de 42ste week, of als je tijdens de arbeid plots veel bloedverlies hebt, of als bij het breken van de vliezen blijkt dat het vruchtwater gekleurd is, of …

Je wilt natuurlijk dat alles goed verloopt voor moeder en kind. Vooraf weet je niet of er complicaties zijn, of dat de baby er haast vanzelf uitfloept. Je zoekt dus ervaren en deskundige bijstand.

WiegVroedvrouwen zijn speciaal opgeleid voor de begeleiding van normale zwangerschappen en bevallingen, en voor de nazorg. Als ze tijdens de zwangerschap merken dat er zich complicaties voordoen, zullen zij ook de hulp van een gynaecoloog inroepen.
De gynaecoloog maakt het zich liefst zo makkelijk mogelijk door de vrouw horizontaal op tafel te leggen, zodat hij zijn werk makkelijker kan doen.

Het menselijk lichaam is niet gebouwd om in deze positie te baren. Vaak is een knip dan ook onvermijdelijk.
Bevallen hoeft niet noodzakelijk horizontaal. Velen kiezen voor een hurkhouding. Vroeger, en in andere werelddelen nog steeds, bevielen vrouwen overwegend staand, zittend of gehurkt.
Vroedvrouwen opteren eerder om verticaal te bevallen, zo helpt ook de zwaartekracht.
Ze hebben voor een groot deel hetzelfde gerei als in het ziekenhuis, o.m. steriel materiaal.
Meestal zal er wel een ziekenhuis in de buurt zijn en komt de vroedvrouw vooraf eens op bezoek.

Omdat de menselijke schedel zo groot is, en ook door de vorm van het bekken van de vrouw (doordat de mens op twee benen loopt), is de geboorte van een baby moeilijker dan bij andere zoogdieren.

Houd kinderen, huisdieren en mensen zoveel mogelijk weg zodat de omgeving rustig is.

Braxton-Hicks contracties zijn pijnloze, onregelmatige samentrekkingen van de baarmoeder. Ze komen al vrij vroeg in de zwangerschap voor.

Voor- of oefenweeën tegen het einde van de zwangerschap kunnen wel al pijnlijk zijn. Ze zijn heel onregelmatig en kort (< 45 sec.). Meestal stoppen ze ook net zo plots als ze begonnen. Vrouwen die al eerder zwanger waren, hebben er vaker last van.

ChildbirthEchte weeën voelen aan als een elastische band rond je onderbuik, die strak aangetrokken wordt. De op menstruatie gelijkende pijn straalt vanaf de bovenkant uit over je buik tot in je bekken en onderrug. De echte weeën komen regelmatig.
Je voelt de bevalling aankomen doordat de baarmoeder samentrekt. Door deze weeën zal de baarmoedermond weker worden en ontsluiten. Weeën komen als golven: ze worden steeds pijnlijker, en zwakken dan weer af.
De bevalling kan ook beginnen omdat de vliezen breken: het vruchtwater loopt naar buiten. Als de vliezen hoog in de baarmoeder breken druppelt het. Door waterverlies ontstaan de weeën. Als die er na 24 tot 48 uur nog niet zijn wordt de bevalling ingeleid vanwege infectiegevaar.
In het begin is er tussen twee weeën 10-30 minuten en duurt elke wee 40 tot 60 seconden. De samentrekkingen van de baarmoeder komen met steeds kortere intervallen en worden sterker, langer en pijnlijker.

Een teken voor het begin van de bevalling is het verliezen van bloederig slijm: de slijmprop die voor de baarmoederhals zat. Dit betekent dat de ontsluiting is begonnen. De bevalling komt er aan, maar kan ook nog een aantal dagen uitblijven.
De ontsluiting is het opengaan van de baarmoedermond. Bij elke contractie wordt die een beetje opgerekt tot de opening ongeveer 10 centimeter is. Bij een volgende bevalling verloopt dit sneller.

De duur van de ontsluiting varieert en is moeilijk vast te stellen. Bij de eerste bevalling duurt dit stadium gemiddeld 24 uren. Het kan dus 1 uur tot enkele dagen duren. 

In de beginfase is er van 0 tot 4 cm ontsluiting. Aan het eind van dit eerste stadium komt er elke twee uur een wee, die ongeveer een minuut aanhoudt. Deze fase kan lang duren. Twee dagen is niet abnormaal.
Tijdens de middenfase van 4 tot 8 cm ontsluiting gaat het een stuk sneller. De weeën komen krachtiger en frequenter, om de 3 - 4 minuten.
In de late fase met 8 tot 10 cm ontsluiting volgen de weeën elkaar erg snel op. De moeder ziet het nu vaak niet meer zitten. Met 10 cm wordt de ontsluiting als volledig beschouwd en volgt de uitdrijving.

Als na het begin van de ontsluiting de vliezen worden gebroken wordt de duur van de ontsluiting met circa 2 uur bekort.

Bij de bevalling wordt door grote samentrekkingen van de baarmoeder (circa 80% van de uitdrijvende kracht), en actief meepersen door de moeder, de baby door het geboortekanaal geduwd.
De persweeën lijken wat op de aandrang bij toiletbezoek, en zijn onweerstaanbaar sterk. De moeder kan niet anders dan actief mee persen.
In deze fase breken de vliezen vaak, als dit al niet eerder is gebeurd.
Soms breken ze niet, en wordt de baby nog in de vliezen, of "met de helm" geboren.

Als het persen langer dan circa 1 à 2 uur duurt, moet de conditie van de baby worden gecontroleerd, en kan de barende beter naar het ziekenhuis gaan. De gynaecoloog kan conditie en positie van de baby nagaan en eventueel de weeënkracht (met oxytocine) verhogen.
Hulp van een vacuümmap of een tangverlossing, eventueel een keizersnede kunnen toegepast worden. Soms is "inknippen" van de bilnaad voldoende om de baby toch nog op de normale manier te laten komen.
De doorgang van het hoofd kost het meeste moeite. Als het hoofdje er uit is zal meestal nog één perswee voldoende zijn om het hele lijfje naar buiten te duwen.

Anders moeten je helpen. Omvat het hoofdje opzij met je handen en druk het naar beneden (in het matras). Doe dit als er een wee is en laat de moeder uit alle macht persen. Zo komt meestal de voorste schouder. Als je de schouder onder het schaambot door ziet komen beweeg je de baby naar de buik van de moeder die mee perst. Dan komt het lijfje er makkelijk uit.

Meestal begint de baby te huilen. Zo niet kijk dan of hij mooi roze is, dan is normaal alles goed. Laat de baby sowieso huilen, dat stimuleert zijn longen.
Droog de baby goed af en leg hem op mama’s blote, droge buik.

Is de baby slap, wit en huilt hij niet dan moet je hem flink prikkelen. Verwijder eventueel slijm uit zijn mondje en wrijf met een doek flink tussen de schouderbladen. Door wat ruw te zijn prikkel je hem goed. Meestal volstaat dit om de baby te laten huilen. Anders tik je tegen zijn voetzooltjes of kras erover met je nagels. De ouderwetse pets op de billen helpt ook.

Bedek de baby met luiers of handdoeken en bedek moeder en kind met een dekbed. Het is belangrijk dat je de baby goed warm houdt.

Binnen ongeveer tien tot dertig minuten na de geboorte wordt de placenta of moederkoek nog uitgestoten, dit wordt nageboorte genoemd. Nog 1 keer persen, terwijl lichtjes aan de navelstreng getrokken en eventueel op de buik gedrukt wordt, en de placenta komt naar buiten. De placenta wordt onderzocht. Hij moet volledig en gaaf zijn. Achtergebleven stukjes kunnen bloedingen en ontstekingen veroorzaken.

Een natuurlijke manier om de placenta te helpen uitdrijven is om te zuigen aan de tepel. Een klusje voor het kind of de partner. Als de placenta binnen 1 uur na de geboorte niet volgt is spontane uitstoting niet meer waarschijnlijk. De gynaecoloog kan de placenta manueel verwijderen. De placenta laat een wonde achter in de baarmoeder waardoor de vrouw gedurende een aantal weken vloeit.
 
De navelstreng is een soort buis met bloedvaten, waardoor een foetus in de baarmoeder verbonden is met de placenta.

Bij zoogdieren wordt de navelstreng door de moeder doorgebeten. Daarbij pletten zij de bloedvaten zodat ze worden afgekneld en het jong niet zal doodbloeden. Mensen imiteren dit door de navelstreng af te klemmen of binden en te knippen tussen twee afknellingen, op ca 10 cm van het babybuikje. Vroedvrouwen in Malayia knippen de navelstreng door op lengte van de middelvinger van de baby, in Mexico op lengte van het handje. Bij sommige stammen in Luanda wordt de navelstrengstomp zeer kort gehouden.

Een stukje navelstreng blijft zitten, dat verdroogt en zal er binnen 10 dagen af vallen. Er blijft een klein litteken over: de navel.

Tegenwoordig wordt aangeraden niet te snel, maar minstens 90 tot 120 seconden na de geboorte te knippen, zodat de baby meer gezonde stamcellen en bloed opneemt.
Gedurende de bevalling pompen placenta en navelstreng bloed naar de baby. Zodra het kind voldoende bloed heeft, stoppen zij met pompen. Wacht met afklemmen en doorknippen tenminste een uur of twee tot de streng is uitgeklopt en bloedloos wit is.
Daarna kan de (steriele) schaar er in. Het is behoorlijk taai spul. De navel is een fragiele zone die gevoelig is aan infecties. Daarom moet je die goed schoonhouden.

Bij sommige volken is het heel gewoon om te wachten tot de navelstreng er vanzelf af valt.
Bij een lotus birth wordt de navelstreng niet doorgeknipt na de geboorte. De neonaat (boreling) blijft hierdoor vast aan de placenta totdat de navelstreng op natuurlijke wijze afvalt. Dit gebeurt vanaf de derde tot ongeveer de tiende dag postnataal. Hierdoor wordt de neonaat traag gescheiden van zijn binding met de moeder (Buckley, 2003).

Het opeten van de placenta is een instinctief gedrag bij zoogdieren. Zo worden de sporen van de geboorte gewist en moeder en kind beschermd tegen roofdieren. Ook bij de mens zijn er culturen waar dit gebeurt.
In sommige milieus is het trendy om de placenta enkele minuten na de geboorte te verorberen.
De placenta bevat veel ijzer, vitamine B-12 en hormonen. Dit zou de moeder sneller doen herstellen, een postnatale depressie vermijden en helpen bij het aanmaken van moedermelk. Maar daarvoor is er geen wetenschappelijke bewijs.

Het Britse bedrijf 'The Independent Placenta Encapsulation Network' (IPEN) had in 2014 al 102 specialisten in dienst om placenta's te verwerken tot (in Hollywood trendy) capsules en smoothies.

Er bestaan in vele culturen belangrijke rituelen betreffende het wegdoen of begraven van de placenta.

Sinds de tijd van Hippocrates wordt placenta gebruikt als geneesmiddel.
Chinezen geloven dat melkproductie wordt bevorderd als de moeder een bouillon van gekookte placenta drinkt. Ook wordt er gedroogde placenta aan vrouwen in arbeid (bevallend) toegediend om het baringsproces te bespoedigen.
Placenta wordt in de Romeinse culinaire literatuur vaak genoemd. Het is een gebakken gerecht met laagjes deeg, kaas en honing, zoals lasagne. Ons begrip is afgeleid van hun keukengerecht, niet andersom.

Na de bevalling vloeit de vrouw nog ongeveer 10 dagen. Deze bloeding is veel heviger dan tijdens een menstruatie. Daarna neemt het vloeien af. Bij een tweede of latere bevalling kunnen er nog een dag of wat naweeën zijn.
De moeder kan pijn hebben in haar buik of in haar rug doordat de baarmoeder zich samentrekt om zijn oorspronkelijke afmetingen weer aan te nemen. Deze samentrekkingen zijn belangrijk om eventuele bloedingen tegen te gaan. Bij het geven van borstvoeding treden baarmoedercontracties sterker op, hetgeen het herstel bespoedigt zodat de wonde die ontstaan is door het loslaten van de placenta sneller geneest.

Veel vrouwen krijgen op de derde of vierde dag van het kraambed kraamtranen. Ze zijn extreem emotioneel en kunnen plots beginnen huilen. Zo'n dag is heel gewoon als gevolg van alle lichamelijke en hormonale veranderingen.

Sommige vrouwen blijven geestelijke klachten houden of blijven depressief. Ze komen in een postnatale depressie.

Colostrum, de eerste moedermelk, bevat gemiddeld meer dan 700 verschillende soorten micro-organismen die het afweersysteem van de baby later in staat stellen onderscheid te maken tussen ziekteverwekkers en 'goede' micro-organismen. Bacteriën kunnen melk helpen verteren, en het risico op allergieën, astma en auto-immuunziekten verkleinen. Kunstmatige zuigelingenvoeding doet dit niet.

Van sommige mensen kan ik niet begrijpen dat ze van miljoenen zaadjes de snelste zijn geweest.

Benodigdheden bij de bevalling:

Een warme omgeving (25°C), warmwaterkruik of kersenpitkussen
Een strijkplank is handig, die kan op een makkelijke hoogte aan het voeteneind van het bed staan als bijzet tafel
Verhoog eventueel het bed tot een goede werkhoogte (tachtig cm)
Enkele kussens kunnen het vergemakkelijken om de ideale pershouding te vinden.

onderleggers, oud laken, matrasbeschermer, bedzeil

handdoeken, washandjes, kompressen, watjes, katoenen luiers
zeeppompje met desinfecterende zeep, nagelborsteltje
keukenrol of toiletpapier
voldoende groot maandverband/nachtverband

2 lege emmers met een vuilniszak
kom voor de placenta
1 kan en een waskom
maatbeker/ sport-drink flesje, of rietjes, liggend uit een glas drinken gaat moeilijk

1 steriele navelstrengklem, of touwtjes, schaar
koortsthermometer
100cc alcohol 70%
spiegeltje als je wil meekijken
fototoestel
noodverlichting (zaklantaarn)
ijspak in de diepvriezer (tegen zwellingen)
e.v. pijnstillers op basis van paracetamol

setje kleding voor de baby (maat 50) (+ mutsje), verzorgingsproducten

Een tas met benodigdheden voor moeder en baby, voor als ze alsnog naar het ziekenhuis moeten vertrekken.

Je kan best diezelfde dag nog het gebruikte textiel een koude voorwas geven om het bloed er uit te krijgen. Daarna gewoon wassen. (Warm of heet water fixeert eiwitten en de vlekken).

Uitsmijter

Op internet vind je enkele recepten voor placenta. Het is het enige niet-vegetarische vleesgerecht waar je geen levend wezen voor hoeft dood te maken. Integendeel.

Naast gebruik als gehakt bij lasagne en spaghetti was er ook nog een Indische paté.

Verwijder de vliezen en spoel de placenta goed schoon. Snij hem in reepjes (een verse placenta kan een paar weken in de vriezer bewaard worden). Bak de reepjes kort in een mengsel van boter en olie, samen met wat gesnipperde ui en knoflook.

Flambeer alles met een scheutje brandende cognac. Pureer nu de helft van het vleesmengsel in de keukenmachine, met een flinke klont boter, gehakte peterselie en verse salie. Voeg peper en zout toe, en het sap van een halve limoen. Hak de andere helft van het vlees grof, en roer door de zachte massa. Druk de paté in een pudding- of patévorm en laat hem enkele uren opstijven in de koelkast.

Ik was zo verrast door mijn geboorte dat ik anderhalf jaar geen woord kon uitbrengen. ( Gracie Allen)