Zuur (pH laag) loog (pH hoog)

Een zuur is een stof die protonen (H+-ionen) af kan staan. Wat overblijft is de negatieve zuurrest. Zuren zijn de tegenhangers van de basen. Een waterige oplossing wordt zuur genoemd als de pH (zuurtegraad op een schaal van 0 – 14) lager is dan 7. (p=Potenz, H: waterstofion H+)
De zuurgraad geeft het aantal waterstofionen in een concentratie weer.
Een concentratie van 1 op 10 miljoen = 1/107 = pH 7
Een concentratie van 1 op 1 miljoen = 1/106 = pH 6

Citroenzuur en azijnzuur zijn bekende stoffen die een zure smaak geven. In hoge concentraties, als de pH lager is dan 1 kunnen zuren schadelijk zijn. Een pH lager dan 4,5 is giftig voor verschillende (water)diertjes. Een pH lager dan 1,5 kan brandwonden veroorzaken (huid oplossen).

    pH 14: natronloogoplossing van 1 mol/l
    pH 13: natronloogoplossing of kaliloogoplossing van 0,1 mol/l
    pH 12: ovenreiniger
    pH 11,5: huishoudammonia (verdunde ammonia dus)
    pH 10,5: zeepsop
    pH 9,5: bleekwater
    pH 8,5: zeewater, darmsap (iets verhoogde pH door gal)
    pH 7,5: eieren
    pH 7,4: menselijk bloed
    pH 7: zuiver, gedestilleerd water (neutraal), klei en duinzandgrond
    pH 6,7: melk
    pH 6,5: speeksel
    pH 6: natuurlijke regen, urine, zandgronden
    pH 5,5: huid
    pH 5: licht zure regen, veengrond
    pH 4,5: tomaten, druiven
    pH 4: zure regen, tomatensap, bier
    pH 3,5: appel, sinaasappelsap
    pH 3: consumptieazijn, wijn, zuurkool, aalbes
    pH 2,8: cola, azijn
    pH 2: maagzuur, citroensap
    pH 1: zwavelzuur (accuzuur)
    pH 0: zoutzuur (1 mol/l), zwavelzuur (1 N)

Onedele metalen als ijzer, zink en magnesium lossen op in zuren (vb. geconcentreerd zoutzuur) onder vrijkomen van waterstofgas.
In geconcentreerd zwavelzuur, salpeterzuur of koningswater lossen ook edele metalen op, omdat zij ook sterke oxidatoren zijn.

Een base of loog in oplossing heeft een pH-waarde hoger dan 7 en zal lakmoespapier blauw kleuren. (Basisch wordt ook alkalisch genoemd.)
Zuren worden door basen geneutraliseerd onder vorming van een zout en water. Zwakke basen, zoals aluminiumhydroxide, kunnen gebruikt worden voor het tijdelijk neutraliseren van maagzuur. Sterke basen zijn even gevaarlijk of nog gevaarlijker dan sterke zuren en veroorzaken ernstige weefselbeschadiging. Een voorbeeld van een sterke base is natronloog.

De zuurgraad bepaalt (de levensvatbaarheid voor) het bodemleven, en de binding en dus ook de beschikbaarheid van mineralen voor bodemleven en planten.

Zelfmedelijden is het zuur dat gaten in geluk vreet.
(Earl Nightingale)
Mensen zijn net als wijn.
naarmate ze ouder worden,  
worden sommigen zuur,
en anderen worden beter.

 
Anthocyaan, de rode stof in rode vruchten en bv rode kool, werd gebruikt als een zuur/base-indicator. Veel natuurlijke kleurstoffen verkleuren ook als de pH verandert. Anthocyaan is roze-rood in een zure omgeving, en blauw, groen en geel in een basische.
Als je bij de stof een zure oplossing ( zoals zoutzuur of azijn) voegt, kleurt de oplossing rood. Met een basische oplossing (zoals natronloog of soda of ammonia) kleurt de stof over blauw en groen, geel. Daarom voegt men bij de bereiding van rode kool een appeltje toet, door het zuur daarvan krijgt de rode kool een aangenamere, lichtere kleur.
Lakmoespapier wordt gemaakt van lakmoes, een plantaardige kleurstof die gehaald wordt uit mossen, vnl. uit Lecanora tartarea en Rocella tinctoria. Het wordt rood als het met zuren in aanraking komt, en blauw als het met een base in contact komt. In een neutraal milieu is het paars.