Koffie wordt gemaakt van gebrande (= geroosterde) koffiebonen, de pitten van de (steen)vruchten van de koffieplant. Die vind je in de evenaarszone van vb. Mexico over Guatemala tot de Filippijnen.
In onze streken zal je het dus met vervangers moeten doen.
De benaming voor de eerste Franse koffiehuizen gebruiken we nog steeds voor ons café. Koffie: Arabische qahwa (‘geeft kracht’).
Cafeïne is geïdentificeerd in meer dan honderd soorten planten. De meest gecultiveerde zijn de zaden (bonen) van de bessen van de koffieboom (Coffea arabica of Coffea canephora, variëteit robusta), de bladeren en bladknoppen van de theestruik (Thea sinensis, ook bekend als Camellia sinensis), de noot van de kola boom (Cola acuminata), de zaden (bonen) van de vrucht van de cacao (cocao) boom (Theobroma cacao) en de bladeren en takjes van de groen blijvende boom 'Ilex paraguarensis' waar in Zuid-Amerika yerba maté van gemaakt wordt.
Mogelijk maken planten het aan als een natuurlijk bestrijdingsmiddel tegen onder andere de larven van meelwormen en muggen. Dichter bij huis zijn blijkbaar niet meteen vruchten of planten te vinden met noemenswaardige hoeveelheden cafeïne.
In 125 ml koffie zit ca. 80 mg cafeïne die na 45 minuten in het bloed opgenomen wordt en 15 tot 120 minuten nawerkt. Bij buitenactiviteit zou de cafeïne zorgen voor iets meer vetverbanding (lipolyse door de adrenaline). Van 50 tot 300 mg zorgt het voor verhoogde alertheid, concentratie en energie. Meer dan 500 mg/dag heeft negatieve effecten.
De knolletjes van aardamandel (Cyperus esculentus) kunnen geroosterd en gemalen als cacao- of koffievervanger gebruikt worden.
Cafeïne wordt ook in hulst aangemaakt, de bladeren worden voor thee gebruikt.
Van de Zuid-Amerikaanse matéplant (Ilex paraguariensis) wordt (Yerba) mate gemaakt die traditioneel met een metalen rietje (de bombilla) uit een kalebas (de mate) gedronken wordt. Een kop koffie bevat ongeveer 95-200mg cafeïne, mate slechts 30-40mg.
Van de bladeren van de Ilex guayusa (wayusa) uit Ecuador die cafeïne en theobromine (zoals in chocolade) bevat wordt ook thee gemaakt.
Ook die van Ilex vomitoria , de yaupon-hulstboom, worden in kokend water gebruikt.
Van onze Ilex aquifolium werd geroosterd zaad van de knalrode hulstvruchten vroeger gebruikt als koffievervanger. En gedroogde bladeren kunnen worden verkruimeld en gemengd met thee. Ik vond er weinig info over, en dan nog vooral theoretisch. Laten we het dus misschien maar best bij de theorie houden…
‘Koffie drinken verhindert je om te slapen. En vice versa.’ (naar Philippe Geluck)
Cafeïne: Een van de vier fundamentele groepen levensmiddelen.
Koffiepot: aan cafeïne verslaafde lesbienne. (Guy Mortier)
