Wolkenmelkers en mistvangers
Adem uit op een koele spiegel en je ziet condens: waterdamp die afkoelt tot druppeltjes.
Lucht bevat een bepaalde hoeveelheid waterdamp. Zoals je in warm water meer suiker kan oplossen, kan warmere lucht ook meer water bevatten.
Als lucht niet méér waterdamp kan bevatten, is haar verzadigingspunt bereikt. Waterdamp gaat dan condenseren, dus in vloeistof over te gaan. De temperatuur waarbij dit gebeurt noemt men het dauwpunt. De watermoleculen gaan aan elkaar klitten en kleine druppeltjes of dauw vormen. Bij vriestemperaturen verandert waterdamp direct in ijskristallen: dit heet sublimatie. Als er eerst dauw ontstaat die later bevriest noemen we dat rijp.
De hoeveelheid waterdamp in de lucht is de luchtvochtigheid. De absolute vochtigheid is het volume waterdamp bij een bepaalde temperatuur per m³ lucht. De relatieve vochtigheid geeft het percentage waterdamp t.a.v. de maximale verzadiging weer. Een voor ons behaaglijke relatieve vochtigheid ligt boven 40% ("droge lippen") tot 70% ("klam"). Boven 100%, treedt condensatie op in de vorm van dauw, rijp en mist, of binnenshuis condens.
Bij een temperatuur van 15 graden kan één kilo lucht maximaal 10,7 gram waterdamp bevatten.
Per jaar verdampt zo’n 505.000 kubieke kilometer water.
De lucht bevat ongeveer 0,001 procent van al het water op aarde, goed voor 12.900 kubieke kilometer, of 1.29 x 10^16 liter water. Ongeveer een derde van alle zoetwater bevindt zich in de lucht.
Boven zee verdampt veel water. Boven een koude landmassa (bv woestijn voor zonsopgang) vormt die mist. Sommige planten- en diersoorten gebruiken die om zelfs in kurkdroge woestijnen nog water te oogsten.
Het gras Stipagrostis sabulicola kan leven van neergeslagen mistdruppels die langs bladeren en stengels naar beneden rollen. Ook bomen zijn uitstekende mistvangers. In woestijndorpen worden al generaties lang dauwdruppels verzameld die van de bladeren vallen.
De dekschilden van de woestijnkever Stenocara gracilipes zijn bedekt met een waslaagje dat ze waterafstotend (hydrofoob) maakt. Op de schilden zitten een soort wratjes waarop die was ontbreekt. Zij zijn hydrofiel en verzamelen water. ’s Ochtends zet de kever zich zó op de wind dat de wratten maximaal water uit de oceaanmist opvangen. De aangroeiende druppels rollen over de waslaag automatisch naar de bek van de kever.
Grote oppervlakten die koeler zijn dan lucht kunnen dienst doen als mistvanger of watercollector.
In de Atacamawoestijn (Chili) gebruikt de lokale bevolking netten om mistwater te vangen. Een vierkante meter mistnet oogst ongeveer een liter water per dag. Het fijne gaas van zowel wateraantrekkende als waterafstotende vezels verzamelt minuscule druppeltjes in de netten tot ze zwellen en in een reservoir druppelen. De techniek wordt ook gebruikt in Peru, Ghana, Zuid-Afrika en Marokko.
Sponsh is een Nederlandse 'slimme textiel' oplossing die met 1 m² per dag 1,3 liter water oplevert.
Warkawater is een toren van bamboe die 100 liter drinkwater per dag uit de lucht haalt.
Er zijn ook (ondergrondse) container met een trechterdeksel dat water uit lucht condenseert, zoals de Dew Bank Bottle Air Drop Irrigation en de Groasis Waterboxx. (Dit principe wordt ook bij survivaltechnieken gebruikt.) De (door wind aangedreven) WaterSeer gebruikt een zelfde idee, maar blijkt minder effectief dan verwacht door de ontwerpers.
Fontus is een waterfles (voor op de fiets) die een soort tandenborstelharen en een zonnepaneeltje (of batterij) gebruikt om tot 0,5 liter/uur water uit vochtige lucht te halen.
Wetenschappers van ETH Zurich hebben een condens-oogster gemaakt van gecoate glasplaat die zonnestraling reflecteert en eigen warmte weer afstraalt. Zo koelt het apparaat zichzelf tot zo’n 15 °C onder de omgevingstemperatuur, voldoende om een koudebrug te creëren en zonder energieverbruik zelfs in de brandende zon water uit lucht te vangen. Een paneel van 1m² zou 0,53 dl water per uur opbrengen. Dat is dicht bij het theoretische maximum van 0,6 deciliter per uur.
(Er zijn ook meer technische en eerder industriële ontwerpen om water uit lucht te halen, zoals Eole Water (windturbine), EcoloBlue, UTEC billboard, Potable Water Generator, WaterGen.)
Ook met weinig water kan je op een zuinige manier veel doen (in de tuin).
Ik heb geprobeerd nevel te vangen. Ik heb gemist.
