Ons voedsel bestaat uit een klein deel in het wild geoogste voeding (paddenstoelen, noten, bessen, wild, vis, kruiden,) gedomesticeerd en gekweekt vee en hoofdzakelijk uit gewassen die in cultuur gebracht zijn. Daar is veel ruimte en vruchtbare grond voor nodig. Die wordt in steden grotendeels ingenomen door beton.
Creatieve geesten zochten en vonden mogelijkheden om ook stadsmensen (een deel(tje) van) hun eigen voedsel te laten oogsten.

Bloemenbak wordt groentebak in de eetbare stad

turkse hazelnoten

Permacultuur-activist Rob Hopkins startte in 2005 in zijn woonplaats Totnes (Devon, Engeland) het eerste Transition-Town initiatief. In het stadje Todmorden in het Engelse graafschap West Yorkshire (ca. 17.000 inwoners) startten Pam Warhurst en Mary Clear in 2008 met ‘Incredible Edible’ (ongelooflijk eetbaar). In perken en plantenbakken, op het perron,… plantten ze rabarber, aardbeien en groenten. Het project kende veel succes en kreeg steun van de lokale overheid o.a. om 500 fruitbomen te planten.
Tegen 2018 willen ze zelf in alle voedsel voor de stad kunnen voorzien.
Alles wordt onderhouden door vrijwilligers. Iedereen mag ervan oogsten en meenemen naar huis. Naar analogie met software, wordt het principe ook open source food genoemd.

Bedoeling is mensen bewust te maken om voedsel lokaal en volgens seizoen te kopen en zelf te kweken in de tuin, op het balkon en in bloembakken. De teelt van ons eten aan de andere kant van de wereld en transport naar hier heeft een hoge kost. Lokale initiatieven met betrokkenheid van de bevolking hebben al succes o.m. in België en Engeland
http://www.incredible-edible-todmorden.co.uk/home

 (I.v.m. de beveiliging van de site zijn de links niet actief. Je kan ze wel googelen. Als ze https zijn worden ze later weer geactiveerd.)


Openbaar fruit oogsten

Waar in Nederland fruit, noten of groente in het wild te vinden zijn zie je op de Wildplukwijzer. Het is een handige Google Map die, met jouw hulp, alle openbare fruitbomen en -struiken, notenbomen en verdwaalde komkommerplanten in kaart brengt. Je vindt er o.m. plukplekken, zoeken op soort, per seizoen…

Ook de werkgroep Oogsten zonder Zaaien van Slowfood Nederland werkt er aan mee met verwijzingen naar hun Wildplukwiki.

http://wildplukwijzer.nl/blog/overdewildplukwijzer/
http://oogstenzonderzaaien.nl/


Turkse hazelaarCorylus colurna,de Turkse - of boomhazelaar is een hazelaar in boomvorm die vaak in steden wordt geplant, met eetbare hazelnoten in decoratieve, grillig vergroeide vruchthulzen.

http://goedgeplukt.be/ brengt vraag (plukkers) en het aanbod (eigenaars met teveel) van hoogstamfruit in Limburg samen.


Stiekem enten

O.m. als tegenwicht voor fastfood startte Tara Hui rond 2010 in San Francisco met ‘guerrilla grafting’, het clandestien enten van sierbomen met vruchtdragende variëteiten. Door deze vorm van ongehoorzaam tuinieren krijgen mensen meer toegang tot vers fruit hebben en komen makkelijker in contact met tuinieren.
Voor het beleid waren fruitbomen vooral een bron van overlast.
Toen een stichting in haar straat bomen (prunus) plantte begon ze vruchtdragende pruimentakken uit haar tuin op de bomen in de straat te enten. Ze kreeg bijval van andere liefhebbers, en een beweging was geboren. Er wordt nu een database van alle fruitbomen bijgehouden en geregeld dat mensen uit de buurt deze bomen verzorgen. (Zie <Enten> en <Oculeren>)
Als je verloren hoekjes vindt die niet platgespoten of voortdurend gemaaid worden kan je er ook vb. walnoten of hazelnoten in de grond steken. Moeder natuur doet de rest.Ook klokhuizen,eikels, kastanjes en kersenpitten laten zich op die manier makkelijk uitzaaien.
Je kan ze ook enkel jaren in een teil opkweken, en ze daarna uitplanten. Als je er een mooi paaltje naast zet, en een kaartje met een Latijnse naam aan hangt, is de kans groot dat ze ongemoeid gelaten worden. Zelfs ganse lanen.
http://www.milieudefensie.nl/publicaties/down-to-earth-magazine/artikelen/appels-voor-iedereen

Guerrilla gardening probeert meer groen in de stad te krijgen door (eventueel clandestien) tuintjes aan te leggen met vrijwilligers (zoals vb The Brussels Farmers).
http://www.guerrillagardening.be/
https://guerrillagardeners.groenlinks.nl/

Ook op je eigen woonplek kan je iets doen

Bij ‘windowfarming’ gebruik je het daglicht dat door je raam komt om op de vensterbank en in hangende potten en flessen wat groenten (sla, radijs, ui..) en kruiden (bieslook, peterselie..) te kweken.
Op een balkon of binnenkoer kan je naast bloemenbakken voor vb. tomaten, ook in de hoogte werken met een ‘verticale tuin’ van opgehangen manden en bakken. Je kan ook een smalle strook grond tegen een gevel aanbrengen door een waterdichte folie (vocht in de muur vermijden!) te bevestigen tegen de muur en tegen een raster (of oude paletten) op 10 tot 20 cm afstand van de muur. Daarin kan je plantgaten maken om groenten te kweken.

In steden is grond duur. Er worden steeds meer dakmoestuin aangelegd voor Urban (Rooftop) Farming. Chicago heeft al 359 landbouwdaken. Het dak van McCormick Place, het grootste congrescentrum van de Verenigde Staten, is een echte boerderij geworden die jaarlijks ongeveer 4,5 ton fruit en groenten oplevert. Dit Windy City Harvest project biedt werk aan ex-gedetineerden.
De grootste dakboerderij is Brooklyn Grange in New York City: een hectare, verspreid over verschillende daken. Jaarlijks wordt er ongeveer 18 ton biologische groenten en fruit geoogst.

Kantoor Zuidpark in Amsterdam heeft op tien meter hoogte op 3000 vierkante meter meer dan 60 soorten groenten, kruiden en klein fruit. De drijvende kracht, vastgoedondernemer en concept-ontwikkelaar Jan Huijbregts en tuinman Douwe worden bijgestaan door werklozen, 40.000 bijen die voor honing zorgen en zes kippen die het keukenafval tot eitjes recycleren.
De productie wordt verwerkt in de bedrijfskeukens van het Zuidpark-complex. Espressobar “Confiteria Belgrano” is grotendeels zelfvoorzienend met gevarieerde ‘dakschotels’.

Dak(moes)tuinen bufferen veel water en beschermen tegen warmte en koude pieken. Voor de aanleg is wenselijk: een wortelwerende dakbedekking, weinig verval (<9%), stevige dakconstructie voor voldoende extra dakbelasting, hogere dakranden (of veilige omheining), wateraansluiting, toegankelijkheid.
Houd rekening met windbelasting bij hoge beplanting! De substraatdikte bepaalt grotendeels welke planten er kunnen groeien. Van 70 tot 120 mm is geschikt voor kruiden als marjolein, tijm, rozemarijn, lavendel, veldsla en aardbeien. Substraatdikte van 130 tot 250 mm is bruikbaar voor groenten zoals sla, tomaten, wortels, bonen, bessenstruiken. En met 260 tot 400 mm kunnen ook vruchtdragende struiken en kleine bomen.

Voordeel van daktuinen: weinig last van mollen.


Aan de rand van de stad vind je vaak ook buurttuinen of volkstuinen. Je kan er een stuk(je) huren om te bewerken.

Ook Transition towns en Transitienetwerk Vlaanderen hebben activiteiten en informatie die je hierbij kunnen helpen. Repair Cafe (zelf leren je eigen spullen herstellen onder kundige begeleiding) past eigenlijk wel wat in dit straatje. Net als onderling gereedschap uitlenen (Spullen & zo: spullendelen.nl; mijnkleren.nl; durftevragen.com; zilok.com; hurenvanburen.nl; ruiltuin.nl; peerby.com).
Zinvolle initiatieven als je weet dat een boormachine 12 à 13 minuten per jaar gebruikt wordt. Terwijl we eigenlijk geen boormachine nodig hebben, maar een gat.
Een auto kost ieder jaar een klein fortuin, en wordt 23u/dag niét gebruikt!

Ecologische leefgemeenschappen en woonvormen vind je op  http://www.omslag.nl/wonen/ecodorpen.html#gerealiseerd

Oogsten buiten de stad (transitie)

Je kan overal te lande nog rechtstreeks van de producent kopen. Bordjes langs de weg wijzen je op wat er Te Koop is: aardbeien, (scharrel)eieren, honing, (nieuwe) aardappelen, kersen e.a. fruit. Soms kan je voor een klein bedrag zelf gaan plukken.
Vroeger plukten we ook ‘voor de helft’. De oogst werd verdeeld tussen plukker en eigenaar.
Mensen met fruitbomen, vooral hoogstam, zijn vaak blij als er iemand het fruit wil plukken. Omdat ze het zelf niet (meer) kunnen (of durven), of omdat ze er gewoon veel te veel hebben. Dat geldt vaak ook voor Sint-Jansbessen en rabarber.

Voedseljutters: zie >Een betere wereld / Geld>