Jeuk is het kriebelend gevoel dat waarschuwt tegen insecten en irritante stoffen. Jeuk ontstaat door het vrijkomen van histamine in de huid, als allergische reactie (vb. op een muggenbeet) of als zenuwcellen beschadigd zijn. Deze reacties treden twee tot acht uur na de steek op. (De beet zelf van een mug (of vlo) voel je niet.) Jeuk wijst er op dat je lichaam onder de beschermende huid vecht tegen indringers.
Jeuk kan mogelijk veroorzaakt worden door de groei van nieuwe zenuwuiteinden, maar veel over de essentie van jeuk weten we gewoon nog niet. Ook de reactie van wrijven en krabben (ook aan genezende wondjes) is moeilijk te verklaren. Wrijven over en rond een blessure zou genezing en doorbloeding kunnen bevorderen.
Krabben beschadigt de huid en verergert jeuk.
De zenuwen die jeuksignalen doorgegeven zijn ook gevoelig voor warmte. Dit kan verklaren waarom jeuk bij afkoeling van de huid afneemt. Koelen en afleiding zoeken helpen. De pijn van het krabben verlicht het jeukgevoel tijdelijk.
De felheid van de jeuk is omgekeerd evenredig met het vermogen de plek te bereiken.
Pijn en jeuk wordt veroorzaakt door gespecialiseerde zenuwuiteinden in de huid. Pijnreceptoren (zenuwstelsel) in de huid werken samen met het immuunsysteem bij de strijd tegen infecties en de verspreiding ervan. Het zenuwstelsel heeft slechts milliseconden nodig om via signalen informatie over te brengen. Bij de cellen van het immuunsysteem duurt dezelfde taak uren of dagen. De pijnreceptoren kunnen ziektekiemen detecteren. Ze geven een eiwit vrij dat immuuncellen naar de pijnlijke plaats haalt en al afweerreacties in gang zet, ook preventief in de omringende huid, om de verspreiding van de infectie tegen te gaan.
Bestrijden van de jeuk, de pijn en de zwelling
Niet krabben. Als je krabt stroomt er meer bloed naar de bult en gaat die nog erger jeuken. Er kunnen wondjes en ontstekingen komen door het krabben.
Om het jeukerig en branderig gevoel te voorkomen kan je de plek insmeren met as, modder, vruchtvlees van een kokosvrucht, een koude doek, ijs of coldpack.
Tandpasta met mint helpt tegen jeuk.
Azijn is goed tegen zwelling, maar laat de jeuk en de bult niet verdwijnen.
Het verschil tussen jeuk en allergie is de doktersrekening. (Earl Wilson)
'Ik heb zo'n jeuk tussen m'n tenen.' 'Tussen je tenen?' 'Ja, tussen de twee grote.'
Krabsla: tegen jeuk. (Johan Anthierens)
Steek of beet behandelen
Verwijder de bijenangel: zie bij bij.
Zuig zoveel mogelijk gif weg. Er bestaan ook pompjes voor.
Verwijder ringen en armbanden, zodat ze in geval van een zwelling niet gaan (af)knellen.
Door warmte kunnen de eiwitten in het gif onschadelijk worden gemaakt. Verhit de steekplek boven de 40 graden met een badje, föhn, kooltje of sigaret (zonder de huid te verbranden).
Dit helpt bij wesp, bij, dazen, hommel en de meeste zeedieren (Pieterman, steenvis), ook als het niet meteen wordt toegepast.
Het helpt niet tegen mierenzuur van mieren, kwallen, netels.
Plet een weegbreeblad of een stukje rauwe ajuin of knoflook en wrijf ermee op de beet. Het verlicht de pijn.
