Gips
Gips is een mineraal dat grotendeels uit het zout calciumsulfaat (CaSO4) bestaat.
Gips is zacht. Met een vingernagel kan men er een in kras maken.
Natuurgips wordt gedolven vb. in het bekken rond Parijs.
In de bouw wordt gips als pleister en in gipsplaten gebruikt, daarnaast als gipsverband of (Vlaams) plaaster en om beelden te gieten.
Pleister
Pleister(mortel) is een laag mortel, enkele millimeters tot enkele centimeters dik, in hoofdzaak bestaande uit gips, leem of kalk, soms met zand en andere toeslagen vermengd, aangebracht op een muur, gewelf of plafond.
Het doel van het stukadoren is muren vlak af te werken (voor behangen, verfwerk..).
Andere benamingen: kalk, witkalk, muurkalk, plaaster, pleistermortel, pleisterkalk, stuc en witsel.
Plamuur is een fijn vulmiddel om oneffenheden gelijk te maken en kleine barstjes en gaatjes te vullen. Droogtijd, krimp en elasticiteit kunnen sterk verschillen. Voor grotere gaten en oneffenheden gebruik je een vulmiddel.
Tadelakt is een waterdichte glanspleister op basis van natuurlijke hydraatkalk die rond Marrakech (Marokko) wordt gevonden. Hij wordt (soms vermengd met marmerpoeder) tijdens de droging glad gepolijst met een (halfedel)steen en daarna verzadigd met olijfzeep, waardoor hij verzadigd en waterdicht wordt. Tadelakt wordt o.a. gebruikt op wanden en vloeren in badkamers, toiletten en keukens.
Verhardende olie vormt in contact met zuurstof door polymerisatie stabiele, waterdichte films. Een lavabo of wastafel die in leem – klei wordt gemodelleerd kan met 2 behandelingen waterdicht gemaakt worden. Enkele veelgebruikte drogende oliën zijn walnotenolie, tungolie1, maanzaadolie, perillaolie2 en lijnzaadolie3. (Ze worden o.a. gebruikt in olieverf en sommige lakken.)
Een (verhardende of) drogende olie zal door blootstelling aan lucht uitharden tot een taaie, vaste film. De verharding is een chemische reactie waarin de componenten verknopen (polymeriseren) door de inwerking van zuurstof (niet door verdamping van water of andere oplosmiddelen ). De film wordt zwaarder naarmate hij zuurstof absorbeert. Lijnzaadolie vb. + 17%. Daarna neemt het gewicht van de film af naarmate vluchtige verbindingen verdampen.
Laat doeken, papier en werkkleren die in olie gedrenkt zijn, open gespreid en in openlucht opdrogen om het risico op zelfontbranding door de vrijkomende warmte van het oxidatieproces te vermijden.
1 Chinese houtolie: uit de zaden van de Tungboom (Vernicia fordii) gebruikt voor het beschermen en afwerken van houten voorwerpen en schepen, en als brandstof voor lampen.
2 Uit de eetbare zaden van de Koreaanse Shiso (Perilla frutescens), gebruikt in verf, inkt, linoleum.
3 zie stopverf lijn(zaad)olie
Kalei is een dunne kalkmortel die met een blokborstel wordt aangebracht op bakstenen muren. Vroeger (al bij de Romeinen) op basis van kalk, tegenwoordig ook met cement toevoeging en puzzolanen (gemalen steen of vulkanische aardachtig materiaal). Als vulmiddel wordt enkel rivierzand gebruikt omdat dit geen zouten bevat die schadelijk kunnen zijn voor de pleister. Het maakt een bakstenen buitenmuur waterbestendig, maar nog wel ademend en glad.
