Zaad bestaat uit een kiempje en voedselvoorraad voor het kiempje.
Zaad is als een baarmoeder met daarin een embryo, dat slaapt en wacht op de geschikte omstandigheden qua voeding, vocht, tempratuur, licht en lucht om te gaan kiemen en zich te ontwikkelen.
Meestal is zaad hard en door droging lichtbruin tot zwart van kleur. Een zaadhuid beschermt het embryo tegen breuk, droogte, etc. In de zaadhuid wordt het embryo omgeven door het zaadvlies. Dit zorgt onder andere door opgeslagen voedsel voor het leven van het embryo.
Je moet zaad dus donker, permanent stabiel fris, luchtig, en best ook gelabeld en droog, maar niet te droog bewaren (buiten bereik van muizen en insecten). Met de opname van water begint de kieming.
Omdat zaadjes meestal heel klein zijn, en je er van iedere (groenten)soort maar weinig nodig hebt, is een pillendoos met veel kleine vakjes wel handig om ze te bewaren. Draai ze in een papiertje waarop je noteert wat er in zit (plus oogstjaar).
Kiemkracht van groentezaden
Zaden moeten koel en droog bewaard worden.
Sommige zaden verliezen reeds na 1 jaar hun kiemkracht. Andere kunnen jaren in de bodem overleven zonder te kiemen. (Ze vormen de natuurlijke zaadbank.)
Permanent vochtige of te natte grond kan de zaden doen rotten. Controleer of er voldoende afvoergaatjes onderaan je zaaibakjes of potjes zijn.
Gebruik bij voorkeur ´vers´ zaad, dat heeft de hoogste kiemkracht en –garantie. Meng ouder zaad met wat nieuw zaad. Zaden van F1, F2 e.a. hybriden zijn niet vruchtbaar.
(Zie ook licht- en koudekiemers)
Als je weinig of waardevolle zaden hebt kan je ze extra beschermen. Steek vb gedroogde bonen enkele dagen in de diepvries. Insecten overleven dat niet. De internationale zadenbank bevat duizenden soorten zaden en die zitten allemaal in de diepvriezer voor vele jaren.
Nog bruikbaar na meerdere jaren:
Aardappelen (echte zaad) 5-7
Aardbei 3-6
Andijvie 3-4
Asperge 3-4
Aubergines 3-5
Bieten 3-4
Bloemkool 4-5
Boerenkool 4-5
Bonen 3-6
Broccoli 4-5
Cantaloupe 6-10
Courgette 6
Engelwortel 1-2
Erwten 4-6
Kervel 1-2
Knolselderij 4-5
Komkommers 5-7
Kool 4-5 (broccoli, boerenkool, bloemkool, Chinese kool, koolraap, spruitjes)
Koolraap 3-5
Koolrabi 4-5
Lavas 1-2
Maïs 4-6
Mosterd 5-8
Melganzenoet 5
Nieuw-Zeeland Spinazie 4-5
Okra 1-2
Paprika 3
Pastinaak 1-3
Pepers (alle) 3-5
Peterselie 3-5
Pompoenen 3-5
Preien 2-4
Raap 5-8
Radijs 3-5
Rode biet 5-6
Schorseneren 3-4
Selderij 3-6
Sla 3-4
Snijbiet3-4
Spinazie 3-6
Spruitjes 4-5
Suikermaïs 1-2
Tomaat 4-7
Uien 2(-4)
Veldsla 5-6
Watermeloen 4-6
Witlof 4-5
Wortelen 3-5
Zonnebloem 4-6
De zaden van de Grote klaproos (Papaver Rhoeas) blijven tientallen jaren kiemkrachtig. Als de grond wordt omgewoeld komen ze aan de oppervlakte en bloeien het jaar daarop weer.
Sommige zaden kunnen honderden jaren goed blijven.
In 2006 vond Roelof van Gelder, historicus en redacteur, zaden in de National Archives in London. Ze hadden 203 jaar in het archief gelegen. Ze werden tijdens de Franse Revolutie door de Engelsen van een Nederlands schip gekaapt. Hij mocht de zaadjes laten ontkiemen: er kwam een acacia-achtige uit.
Ook 1200 jaar oude zaden van de Sacred lotus (Nelumbo nucifera) zijn tot ontkieming gebracht. Ze werden aangetroffen in Mantsjoerije (noord-China).
Zaadjes van de Canna compacta, gevonden in een ceremoniële Inca-ratel – gemaakt van een 600 jaar oude walnoot ontkiemden nog. In beide gevallen werd hun ouderdom met de C14-methode vastgesteld.
Een 2000 jaar oude dadelpalmpit werd gevonden op een diepte van 20-40 meter langs de oevers van de Kolyma, een rivier in het noorden van Siberië, en kon ook nog ontkiemen.
Ook in Tel-Aviv werd tweeduizend jaar in een kleien pot bewaard zaad van de sinds het jaar 500 van de aardbol verdwenen dadelpalm met succes geplant door Elaine Solowey.
Svetlana Yashina en David Gilichinsky zijn er in geslaagd om zaad van meer dan 30.000 jaar oud tot leven te brengen. Het zat veilig opgeborgen in de Siberische permafrost nadat een eekhoorn de zaden ooit had begraven. Het ging om de Silene stenophylla, een plant uit de anjerfamilie, die enkel in Siberië voor komt.
